INTERVIEW | MARENNE TERLINGEN
“Bied de juiste zorg op de juiste plek”
In de (COVID-19) zomer van 2021 stopte een van de thuiszorgaanbieders in de regio Apeldoorn vrij plotseling. Gevolg: de hele zorgketen liep vast. Revalidatiepatiënten uit het verpleeghuis konden niet naar huis omdat er geen hulp thuis voorhanden was; voor patiënten uit het ziekenhuis was geen plek in het verpleeghuis om te revalideren. En opname van nieuwe patiënten in het ziekenhuis werd hierdoor belemmerd.
Het voorval toont aan hoe groot de onderlinge afhankelijkheid is van zorgpartijen in de regio. “Als er één schakel niet werkt, loopt het hele systeem vast”, zegt Marenne Terlingen, bedrijfskundig manager Strategie & Allianties bij Gelre. “De zorg bestaat uit tal van zelfstandige organisaties, maar het systeem functioneert alleen als we het samen doen.” Vanuit haar functie kijkt Marenne vooral hoe Gelre kan bijdragen aan regionale activiteiten voor goede zorg in de regio. “Bijvoorbeeld met activiteiten in het kader van onze meerjarenstrategie en 3maalV. En vice versa: welke regionale activiteiten zijn er nodig zodat onze professionals optimale zorg kunnen verlenen aan patiënten die dat echt nodig hebben.” En samenwerking, die is er volop. Sinds 2019 zelfs meer dan ooit. Reden: de toekomst van de zorg in de regio staat op het spel. Marenne: “Samen met gemeenten hebben alle zorgaanbieders in Nederland een opdracht: bied de juiste zorg op de juiste plek. Gebeurt dat dan nu nog niet, kun je je afvragen? Nog niet zoals we dat voor de langere termijn voor ogen hebben. De zorg in Nederland is van uitstekende kwaliteit, maar ook behoorlijk kostbaar en arbeidsintensief. Met de aankomende vergrijzing en het nu al merkbare personeelstekort wordt zorg straks schaars. We zullen het met elkaar anders moeten organiseren om goede zorg in de toekomst veilig te stellen.”
Zorgpiramide
Een belangrijke stap in dat proces: het verplaatsen van zorg. Naar de huisarts, naar andere zorgpartijen of zelfs naar huis. Marenne legt uit: “In Nederland kennen we een zorgpiramide met meerdere niveaus. Onderin bevinden zich zelfzorg en informele zorg. Daarboven zitten de organisaties die zijn gericht op het voorkomen van zorg, zoals de GGD en welzijnsorganisaties. Daarboven vind je de eerstelijn met huisartsen, fysiotherapeuten en wijkverpleging. Bijna bovenin vind je medisch specialistische zorg en psychiatrie. In het topje van de piramide zit hele complexe, hoog-specialistische zorg. In de regel geldt: hoe hoger in de piramide, hoe specialistischer en duurder de zorg. En eigenlijk hebben alle partijen gezamenlijk de taak om de zorg te verminderen en zo laag mogelijk in de piramide te organiseren. Waarbij de wijkverpleegkundige bijvoorbeeld – waar het kan – taken overneemt van het ziekenhuis. En het sociaal domein wordt ingezet om medische zorg te voorkomen.” Momenteel werken gemeenten en zorgaanbieders in de regio aan een plan om deze verschuiving te realiseren. De vergrijzing en krappe arbeidsmarkt zijn in het plan genoemd als de belangrijkste uitdagingen. “Daar willen we onder andere door intensieve samenwerking, digitalisering en preventie een antwoord op hebben”, zegt Marenne. “We zijn daar vol energie mee aan het werk. Iedereen voelt de urgentie om hiermee aan de slag te zijn.”
Welzijn bevorderen
De beweging past bij de andere manier waarop de samenleving de afgelopen jaren naar zorg is gaan kijken, duidt Marenne. “Eigenlijk streven we er in Nederland met elkaar naar de maatschappij te ‘ontzorgen’. We zijn als gezondheidszorg nog vooral gericht op het genezen van ziektes. En kijken nog te weinig naar wat er nodig is om iemand gezond te houden. Zit iemand lekker in zijn vel? Heeft iemand genoeg sociale contacten om gelukkig te zijn? Hoe zit het met voeding en bewegen? Heeft iemand te maken met schulden? Langzaam verschuift de functie van de zorg van ‘mensen beter maken’ naar het bevorderen van welzijn van mensen. We proberen zorg te voorkomen door mensen te ondersteunen bij een zo goed en gezond mogelijk leven. Het is overigens lang niet altijd de gezondheidszorg die daar een bijdrage aan levert. Het sociaal domein is daar van nature al mee bezig en ook de sportschool in de buurt helpt mensen fitter en gezonder te houden. En vrijwilligerswerk doen betekent dat je actief blijft en sociale contacten hebt. Dat helpt ook om de zorg te ontlasten.”
Samenwerking
Samenwerking wordt de komende jaren dus nog intensiever en kan helpen de zorg toegankelijk te houden. Ook als er een thuiszorgaanbieder wegvalt, zoals aan het begin van dit artikel geïllustreerd. Betrokken organisaties bespraken toen een aantal keer per week de wachtende patiënten in een ketenbreed overleg met elkaar. Marenne Terlingen: “Per patiënt keken we waar deze terecht zou kunnen. Dat heeft echt weer doorstroom op gang gebracht. En doordat thuiszorg- en verpleeghuisorganisaties tegelijk de zorg een tandje terugschroefden; zoiets moet je echt gezamenlijk besluiten.”