Van ‘U zegt het maar dokter’ naar bewust kiezen
De essentie van ‘Samen Beslissen’: een patiënt in een helder gesprek zicht geven op de voor- en nadelen van zijn reële behandelopties, zodat hij zelf een bewuste keuze kan maken. Met Gelre-internisten Cathrien Tromp (oncologie) en Harm Rendering (acute geneeskunde) pellen we de essentie af.
1. Zelf een keuze maken
Cathrien: “Wij mogen als artsen geen keuze maken voor de patiënt. Ik geef in gevallen met meerdere zinnige opties ook zelden een advies. Onze rol is: de behandelopties in kaart brengen en voorleggen. De patiënt kiest. Dat kan zelden in één gesprek, er is altijd een tweede gesprek nodig.”
Harm: “Bij de acute zorg is er niet altijd tijd voor een tweede gesprek. We moeten snel handelen. Als een oude man in de palliatieve fase met ademnood op de SEH wordt binnengebracht, laat een beslissing zich niet uitstellen. Maar we leggen de patiënt of zijn familie wel de opties voor: als we gaan behandelen, zijn dit de vooruitzichten.”
2. Bewust kiezen
Cathrien: “Voor de palliatieve chemotherapie voor patiënten met uitgezaaide dikke darmkanker gebruiken we sinds kort keuzehulp om een besluit, over wel of geen chemotherapie, meer weloverwogen te kunnen maken. Daar ben ik heel positief over. In de eerste plaats omdat het de patiënt helpt heel bewuste keuzes te maken. Kies je voor kwaliteit of voor kwantiteit? Ben je bereid de bijwerkingen van een chemo te ondergaan? In de tweede plaats biedt de keuzehulp patiënten de ruimte dit soort grote afwegingen rustig thuis met hun familie te bespreken, in plaats van in zo’n steriele ziekenhuiskamer met akelig licht.”
3. Reële behandelopties
Harm: “De keuzes die we een patiënt voorleggen, passen altijd binnen de technische zinnige mogelijkheden die er zijn. Behandelingen in de categorie ‘medisch zinloos handelen’ mogen nooit als keuze worden voorgelegd. Daar mogen we als artsen nóg duidelijker in zijn!”
4. Helder gesprek
Harm: “Een echt goed gesprek voeren, waarbij je duidelijk bent en tegelijk de keuzes helder schetst, is een uitdaging. Daarin ben je als arts nooit uitgeleerd. We volgen nog steeds trainingen in gespreksvoering. Op dit moment lopen er verschillende onderzoeken van onder meer het AMC en het UMC Utrecht naar welke trainingsmethode het beste werkt bij het verbeteren van gesprekken met patiënten.”
Cathrien: “Soms zijn de keuzes ingewikkeld, maar de patiënt neemt het besluit. Voor patiënten uit dit deel van het land is dat soms lastig. De cultuur van het oosten is volgzamer. Hier zegt een patiënt wat vaker: ‘U zegt het maar dokter.’ Hoor je ze in Amsterdam niet zo snel zeggen.”